تاریخچه شب یلدا
شب یلدا را از غروب خورشید در آخرین روز پاییز یعنی سی ام آذر ماه هر سال تا اولین بارقههای نور خورشید در صبح اولین روز از دی ماه مینامند. ایرانیان از گذشتههای دور این شب را جشن میگیرند، اما به طور کلی اقوامی که در نیم کرهی شمالی قرار دارند فرا رسیدن زمستان را در این شب جشن میگیرند. یلدا از نامی سریانی به معنای تولد است، این تولد به معنای متولد شدن خورشید است. جالب است بدانید رومیان باستان نیز چنین جشنی با نام ناتالیس آنایکتوس را هر ساله به پا میداشتند. در نوشتههای تاریخی آمده است که یلدا به زعم ابوریحان بیرونی میلاد اکبر است. وجود خورشید برای مردم باستان به معنای برکت و خوشی بوده است، تغییر فصول مبنای زندگی و کار آنها را شکل می داده به همین علت خورشید از اهیمت بالایی در تاریخ ایرانیان باستان برخوردار است.
بسیار از مردمان آریایی، هندی، اروپایی و … میدانند که با تمام شدن پاییز روزها بلند میشود و شبها به تدریج کوتاهتر، این مسئله همان پیروزی خورشید بر تاریکی است. با توجه به اعتقادات و تفکر این مسئله به نوعی مقابلهی بین روشنایی و تاریکی است. فائق آمدن خورشید و تولد دوبارهی آن در شب آخر پاییز را مغتنم میشمارند و با جمع شدن کنار هم این امر را به یکدیگر شادباش میگویند. در فرهنگ غنی و کهن اوستایی شروع فصل سرما را با نام سَرِدَ میشناسند که نوید پیروزی اورمزد و شکست و نابودی اهریمن را میدهد. در گذشتههای دور ایرانیان تا دمیدن خورشید در روز اول دی در دامنهی کوههای البرز انتظار طلوع خورشید را میکشیدند. بعضی دیگر در پرستشگاه ها مشغول عبادت میشدند و پیروزی خورشید را خواستار بودند، آن روز بعد را تعطیل میکردند و همه در شادی این روز را میگذراندند.
المان های جذاب شب یلدا
با توجه به این که این جشن در روزهای سرد پاییز انجام میشود خوراکیهای مورد استفاده در این شب نیز متناسب با این زمان است. ایرانیان از گذشتههای دور برای نگه داری از میوههایی که در تابستان کشت میکردند رو به خشک نمودن میوهها آوردند. با این ترفند میوههایی به صورت برگههایی پر خاصیت را برای شش ماه دوم سال در دست داشتند و هم برای گذران شب یلدا و دور هم بودن تنقلاتی را بر سر سفرهی خود قرار میدادند. شب یلدا یا شب چله با مصرف آجیل مخصوص که دارای میوههای خشک بوده سپری میشده است. این آجیلها نماد تندرستی و برکت و آیندهای درخشان بودهاست. ایرانیان باستان معتقد بودند دانههای آجیل مصرف شده در این شب برکت آور و شادی آفرین است. از هفت هزار سال پیش تا به امروز این سنت دیرینه در بین ایرانیان برگذار میشود و شبی بیاد ماندنی را میسازد. از آجیلهای مورد مصرف در این شب میتوان به انجیر، کشمش، گردو، بادام، پسته، فندق، برگه هلو، برگه زردآلو، توت، خرما اشاره کرد. شیرین بودن این آجیل و میوههای خشک نوید شبی پر از مزههای شاد و دلچسب است. میوههای خشک در شب یلدا غوغا میکنند، جایی که دور کُرسی و روی مجمعهای مسی مشتها پر میشود از برگههای هلو که در تابستان آبدار بودهاند و توتهایی که بر درخت دلربا بودهاند. این میزان مصرف از میوههای خشک بسیار مقوی بوده و باروری و تن سالم را برای ایرانیان فراهم میآورده.
میوه های شب یلدا
در شب یلدا علاوه بر مصرف میوههای خشک و شیرین نمودن کام از میوههای فصل نیز استفاده میشده، میوههایی مانند انار و پرتقال که به صورت دست چین بر سر سفرهی هر ایرانی قرار میگرفت و محفل و مهمانی ها را رنگین میکرد. نماد گرایی در بین ایرانیان باستان تا جایی پیش میرود که هندوانهی شب یلدا را نمادی از خورشید اول دی ماه میداند. علاوه بر این خوردن هندوانه در این شب را راهی مقابله با سرمای طولانی زمستان میدانستند و این میوهی پر آب را بر طرف کنندهی امراض مختلف مینامیدند. میوههای سرخ شب یلدا رنگ سرخ خورشید را در اولین روز صبح دی ماه را تداعی میکنند. ویتامین و املاح موجود در این میوه ها بسیار سودبخش است و ایمنی بدن را برای روزهای سخت زمستان تامین میکند. از دیگر رسومات این شب میتوان به شکستن گردو و حدس آینده از پر و پوک بودن آن اشاره کرد، علاوه بر این خواندن شعر و فال حافظ گذر این شب طولانی را آسانتر میسازد.
Submit your first comment